Probeer je eens voor te stellen dat je geen visueel geheugen hebt: geen herinneringen van beelden, kleuren en licht-donker contrast. Dat lukt niet, want als we ergens aan denken zien we meteen beelden in ons hoofd.
Jofke werkt als beeldend kunstenaar al jaren samen met mensen met een visuele beperking. Omdat onze maatschappij enorm visueel is ingesteld, fascineert het haar enorm hoe de wereld wordt bekeken door iemand die (bijna) niets ziet. Want:
- wat betekent de diepte in kijken als er geen diepte voor je bestaat, omdat je je maar op één plaats tegelijk kunt begeven en jouw omgeving niet verder reikt dan je armen lang zijn?
- wat betekent kleur als je dit nooit hebt kunnen waarnemen?
- wat betekent licht of schaduw als je altijd in het donker leeft?
- wat is je indruk van een ruimte als je het moet doen met de geluiden en geuren om je heen?
Laten we stilstaan bij deze bijzondere belevingswereld en leren hoe we hiermee om kunnen gaan en er wijzer van kunnen worden. Laten we leren hoe we mensen met een visuele beperking inzicht kunnen geven in onze visuele wereld, zodat zij niet onwetend zijn en mogelijk zelfs geïsoleerd raken, maar zodat zij op hun beurt hun belevingswereld makkelijker kunnen delen met hun ziende medemens. Laten we van elkaar leren.
Jofke geeft trainingen waarbij ze haar expertise deelt met ondernemers en professionals in loondienst. Door de ervaringsgerichte oefeningen, vele inspiratie en tools die je aangereikt krijgt ontstaat er een verandering in je mindset.
Stephanie de Bont vertelt over haar ervaring tijdens een training in 2015.
‘Het viel me op dat Jofke mensen op een enthousiaste manier begeleidt en grenzen weet aan te geven op een manier dat je erbij stil gaat staan. Ze kan mensen goed overtuigen met haar woorden, voorbeelden en opdrachten. De training was erg indrukwekkend.
Ik merkte dat ik vanaf het moment dat mijn zicht verdween door het gebruik van een blinddoek, direct alles op het gehoor en vooral op de tast ging doen. Ik ging ‘zien’ via mijn handen, vingers en vooral ook vingertoppen. Zoals bij het glas thee dat ik langs de rand van de tafel plaatste. Als ik wilde drinken, hoefde ik dan alleen nog maar met mijn hand en vingers langs de rand te glijden en kon zo gemakkelijk naar mijn glas reiken. De eerder genoemde lichaamsdelen gingen nauwkeurig afstemmen met mijn hersenen om steeds het juiste zo goed mogelijk te laten gebeuren.
Het was zeer interessant om blindelings een kunstwerk te produceren. Toen op het einde de blinddoek afgedaan werd, bleek het resultaat niet geheel te zijn zoals ik het van tevoren in gedachten had. Dat is dus het stukje ‘loslaten’. Als je slechtziend of geheel blind bent, heb je niet de volledige controle en dat is een leermoment. Je leert dat als je loslaat, het nog steeds goed is. Mijn kunstwerk was goed zoals het was. Het heeft geleid tot spectaculaire verrassingen.
Tijdens de training werd er serieus gewerkt en er was ook lol en humor – mooie momenten. Het was een leuke en uiterst leerzame training.
Als ik er nu op terugkijk, dan toon ik mezelf dankbaar dat ik kan zien. Ik besef nu dat zicht heel belangrijk is en dat leven zonder zicht ook mogelijk is – het gaat dan op een iets andere manier die ook gewoon goed is en vreugde kan geven. Ik heb nu meer respect voor mensen met een visuele beperking en hoe zij hun zaken in het dagelijkse leven aanpakken.’
Jofke over zelfredzaamheid
‘Onlangs verzorgde ik tijdens de kindercursus in mijn studio een les blind schilderen. Vier jongeren lieten zich blinddoeken en vertrouwden op mijn aanwijzingen. Ik had de tafel voor iedereen hetzelfde gedekt, zodat ik iedereen gelijktijdig instructies kon geven. De dag ervoor had ik een buffet klaargezet met materialen die zij in hun voelschilderijen konden gaan verwerken. Plots liet een van de jonge kunstenaars haar bakje met materialen op de grond vallen. Aangezien zij niets kon zien, vroeg ze me om hulp. Ik daagde haar uit zelf op zoek te gaan. Na een tijdje zei ze dat ze het bakje niet kon vinden. Ik vertelde haar dat ze ‘heel warm’ was en ze zocht nog even door. Toen ze het gevonden had, verscheen er een grote glimlach op haar gezicht.
Later vroeg ik aan de groep of ze een idee hadden waarom ik haar het bakje zelf liet zoeken en niet voor haar opraapte. Eén van de kinderen zei: ‘Dat als ze later zelf blind is, ze ook haar eigen spullen kan vinden?’
Ik vond het een heel goed antwoord en vertelde ook dat ik er niet vanuit ga dat iedereen ooit blind wordt. Dus misschien wist iemand nog een reden? Na een tijdje vertelde ik mijn boodschap:
Nu ze haar bakje zelf gevonden had, was ze blij en trots. Als ik het haar had gegeven, had ik haar het idee gegeven dat ze het zelf niet kon vinden. We denken vaak iemand te helpen door iets uit handen te nemen, maar op de lange termijn zorgen we er zo voor dat die ander hulpbehoevend wordt en helpen we dus helemaal niet. Zelf laten doen lijkt in de eerste instantie misschien hard, maar je laat de persoon dan wel in zijn waarde. Mocht het een onmogelijke klus blijken, dan kan hij altijd zelf nog aangeven dat het écht niet lukt. Je overlegt met elkaar om te komen tot de beste oplossing. Misschien betekent dit, dat je een aanwijzing geeft.’
Wil je als professional of betrokkene je inlevingsvermogen en bewustwording vergoten?
Informeer dan naar de workshops en trainingen ter bevordering van de vrije expressie, communicatieve vaardigheden, persoonsgerichte benadering, autonomie en zelfredzaamheid en versterking van jezelf als professional.
Recente reacties